Een decennium van oorlog in Jemen heeft diepgaande gevolgen gehad voor mensen, instellingen en het milieu. Ook de afvalsector is zwaar getroffen, maar wordt weinig besproken. Het afvalbeheersysteem van het land staat op instorten door zwakke institutionele capaciteit, verstoorde beleidsuitvoering en een chronisch gebrek aan adequate inzameling, verwerking en afvoervoorzieningen. Gecombineerd met snelle bevolkingsgroei, verouderde gegevens en structurele financiële tekorten heeft dit geleid tot ongecontroleerd storten, verbranden en dumpen van afval – met ernstige milieu- en gezondheidsrisico’s als gevolg.
‘Met behulp van satellietanalyse hebben we de enorme groei van vuilstortplaatsen in het land onderzocht,’ zegt Marie Schellens, remote sensing-expert bij PAX. ‘Tussen 2014 en 2024 is het aantal stortplaatsen meer dan verdubbeld, van 213 naar 473 locaties.’ In totaal beslaat afval nu 15,6 km², vergeleken met 6,3 km² in 2014.
De zes casestudies in het rapport laten zien hoe onbehandeld afval de lucht, schaarse waterbronnen, beschermde natuurgebieden en landbouwgrond vervuilt – wat de levensonderhoud van Jemenitische boeren bedreigt en de inkomsten van kwetsbare gemeenschappen ondermijnt. Bovendien veroorzaken bacteriën en ziekteverspreiders in onbehandeld afval herhaalde ziekte-uitbraken, terwijl het frequente verbranden van afval leiden tot ademhalings- en hart- en vaatziekten bij mensen die in de buurt van of op de vuilstortplaatsen leven.
Behalve het ondermijnen van menselijke veiligheid en levensonderhoud draagt slecht afvalbeheer ook bij aan lokale spanningen en erodeert het vertrouwen in publieke instellingen. Elias Kharma, onderzoeker bij het European Institute of Peace, benadrukt dat ‘afvalbeheer een cruciaal, maar vaak over het hoofd gezien aanknopingspunt is voor milieuvredeopbouw.’ Het rapport schetst drie manieren waarop verbeterd afvalbeheer zowel vrede als herstel in Jemen kan ondersteunen:
- Samenwerking en sociale cohesie bevorderen door gemeenschapsbetrokkenheid;
- Bestuur en vertrouwen versterken via technische samenwerking;
- Economische kansen creëren door investeringen in afvalinfrastructuur.
Deze benaderingen kunnen de veerkracht van gemeenschappen vergroten, het vertrouwen in instellingen herstellen en bijdragen aan duurzame stabiliteit. Het rapport bevat concrete beleidsaanbevelingen voor lokale en nationale beleidsmakers, donoren en internationale organisaties over hoe afvalbeheer kan bijdragen aan vrede en herstel in Jemen.
Het rapport werd gepresenteerd tijdens een webinar op 10 september.
