Vandaag is het niet alleen Prinsjesdag, maar ook de internationale dag van de vrede. Net nu de door de VS geleidde 20 jaar durende (vredes)operatie in Afghanistan op een dramatische mislukking uitgelopen is. Een goed moment dus om stil te staan bij vrede en bij welke lessen we kunnen trekken uit eerdere oorlogen en vredesmissies. En vooral, wat we kunnen leren van lokale vredesactivisten en burgers zelf. Daarom hier verplichte (les)kost over vrede voor onze relatief nieuwe Tweede Kamerleden en het volgende kabinet:
Door Anna Timmerman, algemeen directeur PAX
Les 1: We beginnen met een positieve noot, want de wereld heeft geld over voor vrede en snapt dat vrede tijd kost - Het Amerikaanse ministerie van defensie was 20 jaar aanwezig in Afghanistan en besteedde 2000 miljard USD. Dat is dus bijna 275 miljoen dollar per dag of 11 miljoen per uur. Veel geld voor wapens, militairen en bedrijven. Maar wat als we burgers in conflictgebieden twintig jaar de tijd bieden en een fractie van die 2000 miljard? Wat zouden zij zelf voor plannen bedenken om hun samenleving vrediger te maken; eerlijker; democratischer?
Les 2: Het is onmogelijk om democratie of vrede vanboven af op te leggen. Misschien is het een overblijfsel van ons lange koloniale verleden dat we vaak denken dat wij het beter doen. Maar de les is dat we juist de mensen die het zwaarst getroffen worden door conflict of gebrek aan democratie moeten laten vertellen wat de eerste stappen zijn naar een mogelijke oplossing. Heb vertrouwen in lokale mensenrechtenactivisten, journalisten, advocaten en vredesactivisten. In ieder land zijn er mensen die zich onder vaak heel moeilijke omstandigheden inzetten voor een betere toekomst. Vraag hen wat ze nodig hebben aan steun uit het buitenland, aan training en aan geld. En geef ze dat.
Les 3: Nederland moet militair ingrijpen koppelen aan goed beleid voor als het helemaal fout gaat. Zorg dat er altijd een werkend evacuatieplan is en dat duidelijk is welke mensen onmiddellijk in veiligheid moeten worden gebracht. Juist door onze ervaring in Srebrenica weet Nederland beter dan welk ander land dan ook welke verantwoordelijkheden we hebben ten opzichte van de lokale bevolking.
Les 4 is simpel: Weet wat je doel is en zorg dat je een haalbaar doel hebt. Bij militair ingrijpen is het doel van dat ingrijpen niet altijd helder. Militairen weten vaak wel wat ze kunnen bereiken, en wat niet. Maar politici zadelen militaire missies vaak op met onrealistische doelen. Opvallend is dat als je burgers in conflictgebieden betrekt, dat zij vaak duidelijk haalbare doelen weten te beschrijven. Zoals; We willen een einde aan het verkrachten van vrouwen die hout gaan sprokkelen, of we willen een dialoog met een andere gemeenschap om geweld te stoppen, of we willen dat er een school is waar onze kinderen veilig heen kunnen.
Les 5: Denk wat verder vooruit – Na Libië, Irak en Afghanistan weten we dat je best een leider weg kan sturen, maar dat het gaat om wat er daarna gebeurt. Vredesopbouw en democratisering dwing je niet af met militaire middelen. Als een land al lang onder een dictatoriaal regime leeft met groot gebrek aan democratische instituties als onderwijs, vrijheid van meningsuiting, eerlijke rechtspraak en vrije pers mis je de pilaren om te bouwen aan een nieuwe toekomst. Denk dus na over hoe ‘regime change’ eruitziet.
Overal in de wereld zijn burgers die zich verzetten tegen oorlog en geweld actief. Vredesactivisten die wel een idee hebben hoe hun samenleving eerlijker, democratischer en inclusiever moet worden. Die concrete ideeën hebben hoe veiligheid er uit moet zien. Die misschien wel een veel beter plan hadden kunnen maken om in 20 jaar 2000 miljard te besteden aan vrede. Zij verdienen niet alleen onze steun, ze verdienen het dat wij naar ze luisteren en van hen leren. Want vrede leg je niet op, maar bouw je samen op.
