Een positief ingestelde vrouw die levens wil raken, dat is Anna Timmerman, sinds deze week de nieuwe algemeen directeur van PAX. Timmerman (1972) heeft in het verleden zowel privé als professioneel gestreden voor mensenrechten en gaat daar bij PAX mee door. Een gesprek over vrede, kinderen die haar een spiegel voorhouden en de digitalisering van samenlevingen wereldwijd. Want ondanks dat we met veel meer mensen in contact kunnen komen, is het ook makkelijker om in de bubbel van het eigen gelijk te blijven hangen. “Je kunt je omringen met gelijkgestemden zonder nog te hoeven weten wat er aan ‘de andere kant’ gebeurt.”
Tekst: Hein Bosman
Anna Timmerman is geboren in Purmerend en groeit op in Amsterdam. Tijdens een schoolreis naar Rome, wandelend tussen al die oudheid, weet ze het ineens zeker: ‘Ik ga geschiedenis studeren’. Daarmee is ze de eerste van de familie die naar de universiteit gaat, de UvA. Ze heeft zich al jong verdiept in het jodendom, en daarna in het christendom en boeddhisme. Tijd om ook de islam te bestuderen. “Ik ben me gaan richten op de contemporaine geschiedenis van het Midden-Oosten en de islam. Ik had het idee dat er nog veel zou gaan gebeuren in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.” Ze leert het gebied beter kennen door, na haar studie, als reisleider te werken in Syrië, Jordanië, Egypte en, iets verderop, in Jemen. “Een prachtig land, Jemen, het doet me pijn te zien hoe de Jemenieten daar nu lijden.”
Fout gaat het in meer landen in de regio. Reden tot doemdenkerij?
“Ik ben een erg optimistisch persoon en ik geloof in de veerkracht van mensen. Ik heb veel geleerd van mensen als Frieda Menco, medeoprichter van Humanity in Action, waar ik jaren werkte. Frieda had Auschwitz overleeft en ze bouwde daarna een nieuw leven op. Die veerkracht van mensen, dat geeft mij hoop. Dat er altijd weer mensen zijn, die het opbrengen om de scherven bij elkaar rapen, een potje te gaan koken, je een stoel aanbieden en zeggen: ‘Ga zitten, we gaan praten, we beginnen opnieuw.’ Dát geeft me altijd weer hoop. Mensen die dat ook vandaag nog doen, die wil ik steunen, dat zie ik als plicht.”
Heb je die plicht, als mens?
“Iedereen moet dat voor zichzelf bepalen, maar ik voel het zo. Ik zie bij PAX collega’s die dat plichtsgevoel delen. Die zich in willen zetten voor vrede. En ze doen dat op een indrukwekkende manier. Ik kende het werk van PAX vanuit mijn werk als directeur van Human Rights Watch en wist toen al: daar zitten experts. Dat is nu alleen maar bevestigd. Tijdens de kerstvakantie heb ik me voorbereid en veel gelezen van ons werk, onze publicaties zijn van hoge kwaliteit. Tel daar bij op de diepe betrokkenheid die PAX’ers hebben bij de mensen voor wie we het doen, en dan weet je waarom ik trots ben hier te mogen werken.”
Wat heb je tijdens je jaren in het Midden-Oosten opgestoken?
“Ik studeerde midden jaren negentig zes maanden op de Westelijke Jordaanoever, aan de universiteit van Bir Zeit. Toen dachten we nog dat het goed zou komen daar, met de vrede. Arafat was teruggekeerd naar Gaza en hij en Yitchzak Rabin hadden elkaar eerder de hand geschud. Maar terwijl ik daar zat, werd Rabin neergeschoten en werd duidelijk dat het mis zou gaan. Ik heb gezien wat het betekent om onder een bezetting te leven. Met mijn blonde haar had ik er zelf weinig last van, maar ik woonde er met Palestijnse meiden die er wel onder leden. Ik had een huisgenoot uit Gaza en die haar moeder al vijf jaar niet had kunnen zien. Door dat soort dingen zie je ineens wat zo’n bezetting betekent.”
Je hebt een paar jaar als freelancer gewerkt. Wordt het wennen, hier op kantoor?
“Ik miste het om onderdeel te zijn van een grote organisatie die werkelijk iets betekent in de wereld, die dingen aan de gang krijgt en oplossingen biedt. Dat is aantrekkelijk aan PAX.”
Hoe zit je privéleven eigenlijk in elkaar?
“Mijn partner en ik wonen in Amsterdam, samen met twee kinderen, van 11 en 13, een meisje en een jongen. Ha, ja, inderdaad een goeie gender balance. Geen huisdieren overigens, ben er allergisch voor. Welke muziek ik luister? Van alles. Bach, ja. Maar ook graag rustige pianomuziek van Sátie. Daarnaast veel popmuziek, van Elton John tot Stromae, en mijn kinderen brengen dan weer dingen in die naar hun smaak zijn, zoals Billie Eilish. Ik kan sowieso veel van ze leren. Ze houden me een spiegel voor en durven alles tegen me te zeggen. Ze laten je zien wanneer je jezelf tegenspreekt. Mijn dochter vond het leuk dat ik ging solliciteren bij PAX. Vanaf het begin zei ze: ‘Dit gaat het worden’. Ook als ik dacht dat een gesprek beter had kunnen lopen. ‘Je hebt het goed gedaan’, zei ze dan. Een elfjarig kind dat mij vertelt dat het goedkomt. Dat is genieten.”
Even iets anders. Zijn er onderwerpen waar PAX meer aan zou moeten werken in het nieuwe millennium, het klimaat bijvoorbeeld?
“De invloed van klimaatverandering op conflicten zal alleen maar relevanter worden. Het is een bedreiging van de vrede. Conflicten hebben ook grote impact op het milieu. PAX doet goed werk in het uitzoeken van hoe conflict mensen, hun leefomgeving en het milieu negatief beïnvloeden. Een ander onderwerp is de digitalisering. Dat heeft veel invloed op vredesopbouw en conflict, op hoe mensen elkaar zien en hoe ze met elkaar in gesprek gaan.”
We horen dankzij de digitalisering meer over en van ‘de ander’, wellicht zijn we iets meer één. Maar de verschillen hoor je ook luider en duidelijker…
“Het is nu makkelijk om in je eigen bubbel te blijven. Het min of meer objectieve Acht Uur Journaal schotelde alle kijkers hetzelfde verhaal voor over wat er gebeurde in de wereld. De afweging van wat belangrijk en niet belangrijk was, werd al gemaakt voor ons. Nu kunnen we dat zelf bepalen. Dat is een groot voordeel, maar het nadeel is dat je je kunt omringen met gelijkgestemden die je bevestigen in wat je denkt. Zo kom je niet te weten wat er aan ‘de andere kant’ gebeurt. Ik merk ook aan mijn kinderen dat algemene ontwikkeling over de landen in de wereld mist als je het vergelijkt met onze generatie.”
Als afsluiter… heb je een levensmotto?
“Mijn motto is simpel: het beste ervan maken. Mijn ringtone is Always look on the bright side of life. Zo sta ik in het leven. Ik ben iemand die zingeving belangrijk vindt. Mijn ouders zijn van katholieke huize, maar ze hebben me niet religieus opgevoed. Mijn oma stond nog met Jos Brink in De Duif in Amsterdam. Er werd gezongen, gebeden, maar ook kritisch gekeken naar het geloof. Als kind vond ik dat geweldig, dat ze zo nadacht over haar geloof, met een feministisch perspectief. Zelf wil ik mijn talenten inzetten voor iets groters. En PAX werkt aan dat grotere, aan menselijke waardigheid en solidariteit. Ik ben dankbaar dat ik daarbij mag helpen.”
