Emmanuel Ira is werkzaam als hoofd van PAX in Zuid-Soedan. Daar ondersteunt hij partners bij verschillende projecten in heel Zuid-Soedan. Vorige maand bracht hij een bezoek aan Nederland voor een ontmoeting met de Nederlandse Raad van Kerken, IKV-PAX Christi, enkele van onze partners in Nederland en het Ministerie van Buitenlandse Zaken, die onze strategische partner binnen het Power of Voices-programma is. Aan PAX vertelt Emmanuel over zijn werk.
Hoe is de situatie in Zuid-Soedan momenteel?
In Zuid-Soedan bestaat nog geen duurzame vrede. Momenteel zijn er verschillende soorten conflicten en geweld tussen en binnen gemeenschappen onder het onlangs nieuw leven ingeblazen vredesakkoord, de RARCSS. Bovendien zijn er schermutselingen tussen door de regering georganiseerde troepen en rebellen die geen deel uitmaken van het RARCSS. De meest urgente problemen zijn het diepe trauma in alle lagen van de samenleving, weinig ruimte voor publiek debat, gebrek aan politieke wil en een pijnlijk trage uitvoering van het vredesakkoord dat begin 2023 afloopt.
Hoe draagt jouw werk bij aan het bevorderen van vrede in Zuid-Soedan?
We blijven werken aan het veranderen van de basis. Dit doen we door het geweld tussen en binnen gemeenschappen te verminderen, en dus van onderaf vrede op te bouwen. Bovendien houden we ons bezig met evidence-based lobbyonderzoek op verschillende niveaus waar de vreedzame oplossing van conflicten tot stand kan komen. We blijven ruimte creëren en gemeenschappen en gewapende actoren ondersteunen om dialogen te voeren die tot verzoening leiden. Daarnaast stellen andere activiteiten, zoals Human Security Surveys, ons in staat om te inventariseren wat de meest dringende veiligheidsbehoeften van de gemeenschap zijn en om prioriteiten vast te stellen die we inbrengen autoriteiten en belanghebbenden.
Wat is er nodig voor vrede in Zuid-Soedan?
Er zijn impactvolle publieke programma’s nodig, die bovendien goed ondersteund worden. Zo is het Action Plan for Peace (APP) een oplossing van eigen bodem. Onder leiding van Zuid-Soedanese kerkleiders in het Verenigd Orgaan van de Zuid-Soedanese Raad van Kerken (SSCC), matigde dit een soortgelijke situatie als die in Rwanda in 1994; de Rwandese genocide. Het APP is erkend en geaccepteerd als een proces en niet als een project voor duurzame vrede in Zuid-Soedan. Bovendien is dit proces gericht op de lange termijn in plaats van op de korte termijn, maar dit vereist geduld en blijvende inzet, vooral op het gebied van financiële ondersteuning. Het wordt ook gezien als het enige sprankje hoop in Zuid-Soedan, zolang de kerk maar aan het stuur zit.
Hoe slaagde de SSCC erin een soortgelijke situatie als de Rwandese genocide te matigen?
Op verschillende niveaus gebruiken kerkleiders diplomatie om te voorkomen dat conflicten escaleren, verzoeningsprocessen te bevorderen en spanningen, bijvoorbeeld tussen politieke leiders, te verminderen. Zo leidden hun inspanningen in 2019 tot een opmerkelijke bijeenkomst van politieke en kerkelijke leiders in het Vaticaan, waar de paus de voeten kuste van de vijandige leiders. Deze bijeenkomst was van cruciaal belang omdat de politieke leiders hierdoor bleven praten en betrokken bleven bij het vredesproces van Addis Abeba, dat nieuw leven werd ingeblazen door de APP.
Veel mensen in Zuid-Soedan kijken naar de kerk voor leiderschap en begeleiding, omdat de kerk bewezen heeft burgers in Zuid-Soedan tijdens de onafhankelijkheid en burgeroorlogen te ondersteunen. De kerk leidt op belangrijke kwesties zoals waarheid, verzoening en heling, duurzame vrede, gerechtigheid en inclusief bestuur. Het is ook een groot voorstander van sociale inclusie in complexe conflicten, zoals geschillen over land. Van internationale belangenbehartiging tot het geven van rudimentair onderwijs en het bemiddelen bij conflicten, en van onder een boom in het kleinste dorp tot de hoogste internationale niveaus: kerkleiders bevorderen vrede overal in Zuid-Soedan.
Hoe helpt de APP om vrede te bereiken in Zuid-Soedan?
Aangezien een papieren overeenkomst de getraumatiseerde gemeenschappen na decennia van oorlog niet zal genezen en verzoenen, omvat de APP 4 strategische actiegebieden die bijdragen en een aanvulling vormen op de formele uitvoering van het vredesakkoord (RARCSS):
1) Belangenbehartiging op verschillende niveaus om beleid te beïnvloeden en het publieke narratief te veranderen;
2) Verzoening, traumagenezing en het herstel van de juiste relaties, door gebruik te maken van de kerkelijke waarden van vergeving en persoonlijke transformatie;
3) Het faciliteren van neutrale fora om belanghebbenden samen te brengen in een minder politiek geladen sfeer, met als doel wantrouwen en onenigheid te overwinnen;
4) Versterking van de interkerkelijke en interreligieuze fora voor een effectieve uitvoering van het actieplan voor vrede van de Zuid-Soedanese Raad van Kerken.
Wat doet PAX om de APP te laten slagen?
PAX biedt technische ondersteuning aan de SSCC en neemt actief deel aan de APP-kerngroep met internationale partners om het APP-werk te coördineren. We werken samen met onze lokale partners, we zorgen voor capaciteitsopbouw en we geven advies over lobbyberichten en strategische positionering. PAX werkt al geruime tijd in Zuid-Soedan, dus er is een rol weggelegd in het netwerken en het verstrekken van kennis en ervaring aan nieuwkomers zoals diplomaten.
Wat wenst u van de Nederlandse overheid en bevolking om de vrede in Zuid-Soedan te helpen verbeteren?
We willen dat de Nederlandse regering Zuid-Soedan als prioriteit op de agenda zet, omdat Zuid-Soedan door de oorlog in Oekraïne gemakkelijker wordt vergeten dan voor de onafhankelijkheid van Zuid-Soedan in 2011. Daarom dringen we er bij de Nederlandse regering op aan om Zuid-Soedan te blijven begeleiden bij het bereiken van duurzame vrede door vredesinterventies van eigen bodem te ondersteunen, zoals het door de kerk geleide APP, evenals ontwikkelingshulp voor dringendere humanitaire behoeften te bieden. Door natuurrampen zoals overstromingen, en de hongersnood die hier het gevolg van is, is de behoefte hieraan zeer groot.
