Een nieuwe analyse van PAX, met een bijdrage van de Universiteit Utrecht, toont aan hoe hevige overstromingen in Zuid-Soedan grote vervuilingsrisico’s vormen rondom olievelden. Het rapport maakt gebruik van satellietbeelden en een hydrologisch model voor een analyse van omvang van de toenemende seizoensgebonden overstromingen van de olievelden en bijkomende mogelijke vervuiling van de leefomgeving van nabijgelegen dorpen.
Het onderzoek richt zich op olievelden in Unity en Upper-Nile State, regio’s die beide unieke ecosystemen hebben zoals de Sudd, ‘s werelds grootste waterrijke moerasgebied dat onder toenemende druk van de oliewinning is komen te staan. De onderzoekers hebben alle olie boorputten en de overstroming van de velden in de periode 2021-2022 in kaart gebracht. Daaruit blijkt dat in totaal 533 van de 1352 oliebronnen – of ruwweg 40% – onder water stonden. Hoewel de meeste boorlocaties niet actief zijn, blijven er risico’s bestaan op olievervuiling door verontreinigd boorwater wat in open reservoirs naast de boorputten wordt gesluisd, onveilige opslag van gevaarlijke chemicaliën en risico’s op schade aan oliepijpleidingen. Bovendien blijkt uit onderzoek dat het aantal overstromingen bij sommige olievelden de afgelopen decennia is toegenomen, zowel in het droge als in het natte seizoen, wat de noodzaak verhoogt voor betere bescherming tegen overstromingen.
Gevolgen van het klimaat
De zware regenval en overstromingen nemen jaarlijks toe, en worden steeds wisselvalliger, met een humanitaire ramp tot gevolg omdat bijna een miljoen mensen moet vluchten voor het wassende water. Deze toegenomen intensiteit wordt ook onderstreept door de analyse van PAX waaruit blijkt dat het aantal overstromingen in delen van Zuid-Soedan sinds 1990 toeneemt. Deskundigen brengen dit in verband met de door de klimaatcrisis veroorzaakte verandering van de weerpatronen. Naast het directe humanitaire leed vrezen lokale gemeenschappen dat laks toezicht en het falend milieubeleid leiden tot grotere vervuiling. Uit bestaand onderzoek blijkt dat het vaak schort aan de veilige opslag van gevaarlijke chemicaliën die bij de oliewinning worden gebruikt. Door de overstromende olievelden kunnen deze vervuilende olieresten zich snel verspreiden in de nabije omgeving, en daarbij drinkwaterbronnen van dorpen aantasten, wat ook ernstige gevolgen kan hebben voor hun vee, landgebruik en visserijen.
Een zwarte zondvloed over een groen landschap
Het gedraai met uitvoering van de noodzakelijk milieuwetgeving en streng toezicht op de fossiele brandstofindustrie in Zuid-Soedan verloopt moeizaam vanwege oorlog en sociale onrust in het land. Ondanks de oprichting van een nationale milieubeschermingswet in 2012 heeft de regering nog steeds geen milieu-evaluatie uitgevoerd van de olievelden om duidelijk te krijgen wat de risico’s rondom oliewinning zijn, en hoe deze goed aan te pakken. Ondertussen hebben zich verschillende incidenten voorgedaan door lekkende pijpleidingen en branden bij olieopslag. Kleinschalig onderzoek toont aan dat er zeker wel een groeiende kans dat grondwater en drinkwaterbronnen vervuild zijn door oliewinning. Maatschappelijke organisaties en milieuactivisten die zich zorgen maken over deze olievervuiling protesteren al langer tegen het gebrek aan actie op deze ontwikkelingen. Desondanks leggen verantwoordelijke oliebedrijven en overheid nog steeds geen verantwoording af voor de schade die ze veroorzaken aan de leefomgeving, en maken weinig aanstalten om deze problematiek aan te pakken, om zo burgers beter te beschermen.
Met dit rapport wil PAX de ernstige risico’s belichten die gepaard gaan met klimaatimpact op industriële activiteiten door oorlog getroffen landen. Dit jaar vindt de 28e de VN-Conferentie over Klimaatverandering (COP28) plaats in de Verenigde Arabische Emiraten, waar staten samenkomen om te bespreken hoe effectief beleid kan worden ontwikkeld om CO2-uitstoot te verminderen en wereldwijde maatregelen te treffen om de gevolgen van klimaatverandering aan te pakken. Toch ontbreekt in discussies over verlies en schade en over het ontwikkelen van klimaatbestendig beleid nog steeds de link tussen klimaat en conflict, en een helder beleid om deze problematiek mee te nemen in het zoeken naar oplossingen. De bevindingen van het rapport benadrukken de noodzaak voor de regering van Zuid-Soedan en de internationale oliebedrijven om deze uitdagingen aan te pakken.