Net een paar maanden bezig als algemeen directeur bij PAX vindt Anna Timmerman zich thuiswerkend terug onder de hoogslaper van haar zoon. Ver weg van Irak, Zuid-Soedan, Oekraïne en Colombia, duizenden kilometers van de gebieden waar PAX werkt. Ze had er graag heen gegaan om de mensen met wie PAX werkt aan vrede te leren kennen, maar de coronacrisis zette er een streep door. Nu belt Timmerman ze stuk voor stuk op, om te zien hoe het coronavirus in de (post)conflictgebieden huishoudt. En of de machthebbers luisteren naar de bevolking, voor wie deze crisis bovenop de ellende komt waar ze al in zaten.
———-
Anna Timmerman in gesprek over vrede in tijden van corona
Aflevering 1: Colombia
———-
Het eerste gesprek in de serie is met Carolina Albornoz Herrán, werkzaam voor PAX in Colombia. Daar waar we mensen steunen die slachtoffer zijn geworden van het conflict rond de kolenmijnen. We hielpen er een slachtofferorganisatie oprichten en geven psychosociale en juridische steun aan de leiders daarvan. Daarnaast spannen we ons in voor genoegdoening voor de slachtoffers en voor verzoening tussen hen en de mijnbouwbedrijven.
Anna: ‘Goed je te zien, Carolina, ook al is het via Skype. Hoe gaat het daar?’
“Fijn om van je te horen. Ik heb je bemoedigende bericht van laatst doorgestuurd aan alle mensen met wie we werken in Colombia. Dank nogmaals. Hoe het gaat? Er is veel onzekerheid. De regering zegt het probleem onder controle te hebben. Maar voor hoe lang? Zeker in een land waar belangen met geweld worden bevochten. Daar komt bij dat veel Colombianen leven van de informele economie met z’n kleine handeltjes. Dat staat onder druk. Soms is de keuze: of je gaat dood van de honger, of je probeert geld te verdienen om eten te kopen, met het risico dat je het virus oploopt en mee naar huis brengt.”
Anna: ‘Zijn de mensen bang?’
“Ja. Wij als PAX zijn geen noodhulporganisatie natuurlijk, maar toch vragen er mensen om hulp, om voedsel. Het is schrijnend. Zeker omdat het geweld oplaait. Nu sociale leiders, die opkomen voor hun rechten, die genoegdoening willen voor het leed van jaren van moorden en landonteigeningen, in quarantaine moeten, zijn ze een makkelijk doelwit. Het geweld tegen deze leiders neemt toe, omdat kwaadwillende groepen coronamaatregelen gebruiken als dekmantel om met hen af te rekenen.”
Anna: ‘Is er een verschil tussen hoe de crisis mannen en vrouwen raakt?’
“Vrouwelijke slachtoffers zijn in de meerderheid. Dat komt doordat vooral mannen de oorlog zijn ingezogen en gestorven of verdwenen. Dus veel van de slachtoffers nu zijn vrouw, moedige mensen die opkomen voor hun rechten en tegelijk hele families leiden. Ze zijn kwetsbaar, hebben vaak geen baan of eentje met een laag salaris. Dat geldt voor de vrouwen in de gebieden ver van de stad. Hier in de stad groeit het geweld binnen gezinnen. Sommige vrouwen krijgen te maken met veel agressie. Er zijn wel maatregelen, zoals dat er tussen bepaalde tijden geen alcohol gedronken mag worden, maar dat is niet genoeg. Die vrouwen kunnen niet weglopen van het geweld, ze zitten vast met de daders, in hun eigen huis.”
Carolina: ‘Ik heb een vraag terug… hoe gaat het met de partners van PAX in andere conflictgebieden?’
“Jij bent de eerste die ik direct spreek, maar ik lees de rapporten. In Zuid-Soedan bijvoorbeeld zijn ze druk bezig om zonnepanelen te plaatsen zodat ze genoeg stroom hebben om op internet te kunnen en vanuit huis aan vrede te werken. De kerken zijn er heel actief. Het wordt overal spannend wat de effecten zullen zijn van de crisis en de maatregelen. In Irak is het voor de regering ook een manier om de protestacties tegen te gaan. De revolutie is nu gesmoord omdat demonstranten thuis moeten blijven. Kijk, in Utrecht is de situatie anders dan in Congo. De maatschappij zit anders in elkaar, maar ze hebben daar juist weer veel ervaring met hoe Ebola aan te pakken, samen met de burgers. Dus het is belangrijk de gemeenschappen bij het beleid en de aanpak te betrekken. Wij willen ervoor zorgen dat hun stem gehoord wordt.”
Carolina: ‘Het is een crisis waarvan we kunnen leren, vind je ook niet?’
“Zeker. We moeten als civil society goed opletten dat de machthebbers hier geen misbruik van maken. De wereld moet er op sommige vlakken juist een beetje beter uitzien over twee jaar. Ik sprak erover met collega’s bij PAX. Die zeiden: ‘Na een crisis als deze eindig je of met meer grenzen, letterlijk en figuurlijk, of met minder.’ PAX wil minder grenzen, dus we moeten heel alert blijven. Een globale crisis zoals deze is uniek, ik hoop dat er global humanity uit zal blijken. Dat we erachter komen dat een wereldwijd probleem ook een wereldwijde oplossing behoeft.”
Anna: ‘In Colombia is het neem ik aan heel goed opletten op wat er gebeurt.’
“Absoluut, hier proberen mensen en organisaties misbruik te maken van de situatie. Ze willen land bemachtigen om toegang tot grondstoffen te krijgen. Zoals gezegd vermoorden ze sociale leiders die ze als luis in de pels zien. Zij die opkomen voor slachtoffers, en dat zelf ook vaak zijn, worden het nu opnieuw. Daarnaast… de inheemse bevolking roept al jaren dat de manier van samenleven niet klopt, het verheerlijken van de economie boven de mensen. Leef met elkaar, zeggen ze, met de natuur. Ze zijn altijd aan de kant geschoven, slachtoffer geworden van ontelbare geweldsgolven. Nu zeggen ze tegen de dominante Colombiaanse samenleving: ‘Verander het beleid, stel andere prioriteiten, zorg voor elkaar’. Wij moeten hun stem versterken.”
Anna: ‘Hoe gaat dat in de praktijk, werken aan vrede in deze tijden?’
“We hebben de activiteiten in de binnenlandse gebieden voorlopig stop moeten zetten, maar we werken vanuit huis: teletrabajo. In afgelegen gebieden is geen internet, dus dat is problematisch. We proberen de moed erin te houden. We houden steeds in de gaten of mensen steun nodig hebben. Daar komt soms ook psychologische hulp bij kijken. We blijven in contact met de mensen voor wie we het doen. En we hebben nu meer tijd om zaken nog beter te plannen en strategisch te bekijken wat er in de toekomst nodig is. En voor het project dat we met de steun van de Postcode Loterij doen, kunnen we nu de rapporten schrijven over het leed dat slachtoffers is aangedaan. Dus we zijn druk.”
Anna: “Dank je wel, Carolina. Goed om elkaar te spreken. Houd vol, en laat van je horen als je iets nodig hebt.”
Carolina: “Doe ik. Sterkte daar in Nederland. Dit treft ons allemaal. Laten we hopen op wereldwijde solidariteit.”
Lees ook:
- Aflevering 2: Vrouwen hebben keer op keer laten zien dat zij verandering kunnen brengen
- Aflevering 3: Vredesproces Zuid-Soedan mag niet lijden onder corona
- Aflevering 4: Omgaan met het verleden is de kern van vooruitgang
- Aflevering 5: De internationale gemeenschap moet weten wat hier in Irak gebeurt
- Vrede in tijden van corona
