Met het besluit de Nederlandse drones te bewapenen gaat de regering voorbij aan de vele, legitieme zorgen over oorlog op afstand. Al vanaf het besluit tot de aanschaf van de zogenaamde MQ-9 Reaper drone heeft vredesorganisatie PAX de regering opgeroepen om een ondubbelzinnige positie in te nemen over dodelijk geweldsgebruik met drones, met name buiten gewapend conflict.
In de aanloop naar de aanschaf van de Reaper bezwoeren diverse ministers dat pas op bewapening overgegaan zou worden na een fundamenteel politiek debat hierover. Dat debat heeft intussen nauwelijks plaatsgevonden.
Met de afwezigheid van brede internationale kritiek zetten steeds meer staten drones in voor buitenrechtelijke executies, zonder enige vorm van transparantie en aansprakelijkheid. Juist daarom is het van belang dat landen die overgaan tot aanschaf en bewapening van drones een heldere positie in nemen en zich onomstotelijk committeren aan bestaande interpretatie van internationaal recht, én zich uitspreken tegen landen die deze rechtsprincipes ondermijnen met hun buitenrechtelijke executies. Dus ook Nederland.
Honderden onschuldige burgerslachtoffers
Bewapende drones hebben de unieke eigenschap dat ze lang over een doelgebied kunnen vliegen, informatie verzamelen en met precisie munitieaanvallen uitvoeren. Daarmee hebben zij de weg bereid voor duizenden Amerikaanse bombardementen op vermeende militanten in Jemen, Pakistan, Somalië, Syrië. Hierbij vielen honderden burgerslachtoffers, waar de VS nooit verantwoordelijkheid voor heeft willen nemen, ondanks dat aanvallen ingaan tegen bestaande internationale juridische regels voor dodelijk geweldsgebruik buiten gewapend conflict.
Vorige week nog moest de VS erkennen dat zij waarschijnlijk een onschuldige schapenherder hebben gedood met een drone aanval in het noordwesten van Syrië. Deze week kwam een Yezidische mijnenopruim-expert om in Sinjar, Noord-Irak, door een Turkse drone aanval op vermeende militanten. Ook lopen er onderzoeken in Burkina Faso naar burgerdoden door drone aanvallen.
Handhaaf internationale rechtsprincipes
Met verwijzing naar de oorlog in Oekraïne probeert de regering deze keuze te legitimeren, maar blijft zij stil over de bredere problematiek van buitenrechtelijke executies met drones, terwijl dit een groeiend probleem is in het Midden-Oosten en in noordelijk en West-Afrika.
Daarom pleitte PAX sinds de start van dit debat voor een ‘nee-tenzij’ positie ten opzichte van de bewapening van drones. Aanschaf en bewapening moet hand in hand gaan met een internationale positie waarin internationale rechtsprincipes moeten worden hooggehouden. Juist nu veel van deze principes geschonden worden is de noodzaak van duidelijkheid en transparantie meer dan ooit nodig. Daarom roept PAX de regering, ondanks deze beslissing, nogmaals op om te onderkennen wat de zorgen zijn, zich expliciet te committeren aan bestaande interpretatie van internationaal recht en met een duidelijke positie te komen over geweldsgebruik met drones.
