“Burgers moeten beter worden beschermd tegen het gebruik van zware explosieve wapens in bevolkte gebieden. Dat concluderen PAX en het Britse Airwars na onderzoek naar de inzet van explosieve wapens bij recente internationale militaire interventies in Mosul, Raqqa en Hawija.”
De gevolgen van de inzet van zulke wapens zijn ingrijpend en langdurig. Dit staat in het nieuwe rapport Seeing through the rubble: The civilian impact of the use of explosive weapons in the fight against ISIS van PAX en Airwars.
Explosieve wapens veroorzaken veel burgerslachtoffers wanneer ze worden ingezet in bevolkte gebieden en hebben bovendien gevolgen die veel verder reiken dan enkel de locatie en het tijdstip van een aanval. Door de vernietiging van huizen raken mensen ontheemd. Door de beschadiging van basisvoorzieningen zoals water- en elektriciteitsleidingen hebben mensen geen toegang tot elektra en stromend water. Door de beschadiging van infrastructuur hebben de explosies ook een verwoestende impact op gezondheidszorg, onderwijs en sanitaire voorzieningen.
‘Ziekenhuizen en scholen ook beschadigd’
Roos Boer, programmaleider Humanitaire Ontwapening bij PAX: “Wanneer steden en dorpen worden aangevallen met zware explosieve wapens, vallen er onherroepelijk burgerslachtoffers, en wordt er veel nevenschade veroorzaakt aan infrastructuur zoals ziekenhuizen en scholen. Staten moeten stappen ondernemen en strengere richtlijnen ontwikkelen om aanvallen met zware explosieve wapens in steden en dorpen tegen te gaan.” Roos Boer sprak er ook over in een interview met NRC.
Twee landen die recent zwaar zijn getroffen door gebruik van zware explosieve wapens in stedelijke gebieden, zijn Irak en Syrië. Alhoewel de steden verwoest zijn door een veelvoud aan zowel statelijke als niet-statelijke actoren, kijkt dit rapport vooral naar de gevolgen van de aanvallen van de door de Verenigde Staten geleide coalitie tegen ISIS.
‘Burgerleed vreselijke realiteit’
Chris Woods, directeur van Airwars en co-auteur van het rapport: “De negatieve consequenties voor burgers van het militair ingrijpen in Mosul, Hawija en Raqqa, laten de noodzaak voor álle militaire actoren zien om sterkere operationele standaarden te ontwikkelen wanneer explosieve wapens worden ingezet in bevolkte gebieden. Grootschalig burgerleed bij gevechten in steden is een vreselijke realiteit, en betere internationale bescherming voor burgers is broodnodig.”
Meer dan honderd staten, meerdere Secretarissen Generaal van de Verenigde Naties en het Internationale Comité van het Rode Kruis, hebben het burgerleed publiekelijk veroordeeld. In de afgelopen jaren zijn staten meermaals bij elkaar gekomen om een internationale politieke verklaring te bespreken die burgers beter moet beschermen. De onderhandelingen over de tekst worden hervat wanneer de COVID-19 pandemie dit weer toelaat. Ook Nederland neemt deel aan deze onderhandelingen.
Aanbevelingen
Om burgers beter te beschermen tegen het gebruik van explosieve wapens in bevolkte gebieden, roepen de auteurs van het rapport de staten op om de directe, indirecte en langdurige effecten van het gebruik ervan mee te nemen in hun beslissingen en een internationale verklaring te steunen die:
- de volledige omvang van schade voor burgers veroorzaakt door explosieve wapens in bevolkte gebieden erkent en beschrijft;
- staten verplicht het gebruik van explosieve wapens met grote gevolgen voor bevolkte gebieden te vermijden, en daartoe nationaal beleid en procedures te ontwikkelen;
- staten ertoe verplicht meer inspanningen te leveren voor het verzamelen en delen van gegevens over het gebruik van explosieve wapens in bevolkte gebieden, alsmede het opsporen van civiele schade door het gebruik van explosieve wapens in bevolkte gebieden (EWIPA)
- staten verplicht informatie te verzamelen en openbaar te maken over burgerschadeincidenten, beoordelingen en onderzoeksprocessen;
- staten verplicht slachtofferhulp te verlenen aan degenen die getroffen zijn door het gebruik van explosieve wapens in bevolkte gebieden.
Download hier het rapport Seeing Through the Rubble.