Vlak voor de kerstdagen kijken wij terug op het jaar dat achter ons ligt. 2019 was een bewogen jaar, een cliché, maar ontzettend waar. Samen met vredesactivisten wereldwijd vierden en treurden en vierden we weer. Er waren vredessuccessen in de regio’s waar we werken, maar er gingen ook levens verloren door geweld en oorlog, waarbij vaak controversiële wapens zijn gebruikt.
2019 was ook een jaar van grote getallen, meer mensen dan ooit verlieten hun huis. De één om te vluchten voor vervolging of geweld, de ander om de straat op te gaan en te protesteren voor vrede, gerechtigheid en menselijke waardigheid. Beide groepen voelden zich gedwongen in actie te komen, zoals ook PAX ziet dat het vredeswerk net zo hard nodig is als ooit tevoren.
Vorig jaar steeg het aantal mensen dat hun thuis moest ontvluchten volgens de UNHCR voor het eerst boven de 70 miljoen. Een triest record dat in 2019 waarschijnlijk gebroken gaat worden. Onder de vluchtelingen waren nog nooit zo veel kinderen: bijna 50 miljoen volgens UNICEF. De meeste mensen vluchtten dit jaar vanuit Syrië, Afghanistan en Zuid-Soedan. In de oorlogen worden controversiële wapens gebruikt, van oudsher een debat waar PAX zich in roert, en met resultaat. Er zijn steeds meer verdragen die het handelen in en gebruik van controversiële wapens uitsluiten. En alhoewel het veel minder gebeurt, ze worden nog steeds gebruikt, in steden zelfs. En wie geen huis meer heeft omdat het is gebombardeerd en zelfs scholen en ziekenhuizen vanuit de lucht vernietigd ziet worden, slaat op de vlucht.
Vluchtelingen
In Nederland heet niet iedereen de vluchtelingen hartelijk welkom. PAX doet een dringend beroep op de Nederlandse regering én samenleving om verantwoordelijkheid te nemen en menselijke waardigheid als eerste prioriteit te stellen in de opvang en ondersteuning van vluchtelingen. Het is belangrijk om in gedachten te houden dat achter de gezichten van de miljoenen gevluchte mensen een verhaal zit. Hoe goed zou het zijn als een vluchteling zijn of haar verhaal kan doen voor een groep jonge mensen, op scholen? Precies dat faciliteert PAX de afgelopen jaren met het educatieproject ‘Verhaal van een vluchteling’. Al meer dan 10.000 jongeren hebben de afgelopen jaren een gastles gevolgd van een Syrische vluchteling.
Demonstraties
2019 was een jaar waarin veel burgers opstonden voor hun rechten. In onder andere Libanon, Soedan, Irak en Colombia gingen miljoenen mensen de op straat om vredig te demonstreren voor vrede, vrijheid en waardigheid. PAX ondersteunt burgeractivisme dat in conflictregio’s bijdraagt aan veranderingen van binnenuit. Dit jaar werd de Soedanese dictator Omar al-Bashir in april na 30 jaar militaire dictatuur afgezet vanwege de vreedzame volksopstanden die maandenlang plaatsvonden. Hij werd vervangen door een regering waarin ook plek is voor burgers. In Libanon trad premier Saad Hariri in oktober af na dagen van vreedzaam protest. Een opstand die de verschillende geloofsstromingen in Libanon verenigde. Maar de werkelijkheid is weerbarstig. Hariri wil terug aan de macht en de vredevolle protesten lopen inmiddels steeds meer uit de hand nu er hard wordt ingegrepen door de overheid en andere actoren.
Ongelijkheid
De groei in protesten gaat helaas in meer landen gepaard met gewelddadige en extreme maatregelen tegen demonstranten. Als een overheid niet in staat is om in de basisbehoeften van burgers te voorzien, zoals bijvoorbeeld in Irak, heeft de internationale gemeenschap de morele verplichting om vanuit menselijke waardigheid vreedzaam protest te ondersteunen. Daarvoor is druk nodig, terwijl de internationale gemeenschap vaak juist focust op stabiliteit en daarom compromissen zoekt met autoritaire overheden. Maar de stabiliteit die dat soort regimes zegt te kunnen garanderen, mag niet ten koste gaan van democratische waarden. En de daardoor blijvende ongelijkheid is een voedingsbodem voor conflicten. Daarom de oproep aan de Nederlandse regering om tot een waardegedreven buitenlandpolitiek te komen.
Vrede en vrijheid
Nederland viert in 2019 en 2020 dat mensen hier al 75 jaar in vrede en vrijheid kunnen leven. Dat de VN zo lang geleden is opgericht ook. Maar aan de trends van het groeiend aantal vluchtelingen en protesten zien we eens te meer dat vrede en vrijheid nooit vanzelfsprekend zijn. Burgers, overheid, ngo’s… we moeten samen werken aan stabiele en vreedzame samenlevingen, in binnen en buitenland. Met de menselijke waardigheid bovenaan de lijst van prioriteiten. In de hoop dat we ooit bij een jaaroverzicht kunnen zeggen dat het voorbije jaar dan misschien wel bewogen was, maar bovenal goed en sociaal en eerlijk.
Miriam Struyk
Directeur Programma’s van PAX
