Tien jaar na de ondertekening, heeft het wereldwijde verdrag dat clustermunitie verbiedt, een opmerkelijke impact op het beperken van investeringen in deze inhumane wapens.
Dit blijkt uit het rapport Worldwide Investments in Cluster Munitions, dat vandaag wordt gepubliceerd door PAX en de Cluster Munitie Coalitie.
Er staat vooral veel goed nieuws in het rapport. Twee wapenfabrikanten hebben de productie en levering van clustermunitie volledig beëindigd en staan daarom niet meer op de lijst van clustermunitieproducenten. Daaraan gerelateerd zijn er wereldwijd veel minder investeringen in producenten van clustermunitie: van 31 miljard dollar in het rapport van 2017 naar negen miljard dollar in deze update. Ook ondernemen steeds meer banken en andere financiële instellingen en staten actie om een einde te maken aan investeringen in producenten van clustermunitie.
“Steeds meer staten begrijpen dat investeren in clustermunitie bijdraagt aan productie van die wapens. In een tijd waarin clustermunitie weer wordt gebruikt, onder andere in de conflicten in Syrië en Jemen, is het belangrijker dan ooit om investeringen in deze internationaal verboden wapens te beëindigen,” aldus Michel Uiterwaal, projectleider clustermunitie bij PAX en mede-auteur van het rapport.
Zorgen over aanhouden productie
Toch staan er ook nog altijd zeven bedrijven in het rapport die betrokken bij de productie en ontwikkeling van clustermunitie, waarvan er drie nieuw op de lijst staan. Het rapport laat 88 financiële instellingen zien die nog altijd investeren in clustermunitieproducenten. Samen investeerden ze in totaal negen miljard US $ in de zeven clustermunitieproducenten in het rapport. Dit is een daling ten opzichte van de 31 miljard dollar in het vorige rapport. Dit komt voornamelijk door het feit dat twee grote Amerikaanse bedrijven die in eerdere jaren als clustermunitieproducent waren vermeld, hun productie en leveringen hebben beëindigd. Dit is een belangrijke positieve ontwikkeling, vooral voor de VS, dat zich na 10 jaar nog altijd niet heeft aangesloten bij het internationale verdrag dat clustermunitie verbiedt. Toch is het probleem nog niet opgelost, wat blijkt uit het feit dat drie van de zeven producenten in het rapport van 2018 nieuwe toevoegingen aan de producentenlijst zijn.
“De spectaculaire daling van zowel het aantal investeerders als het totale geïnvesteerde bedrag vergeleken met het rapport van vorig jaar laat zien dat financiële instellingen wereldwijd niet meer betrokken willen zijn bij de productie van clustermunitie, maar we moeten niet vergeten dat er ook nog steeds nieuwe producenten bijkomen en dat er nog altijd financiële instellingen zijn die wel investeren in deze verschrikkelijke industrie,” zei Hector Guerra, directeur van de Cluster Munitie Coalitie.
PAX-desinvesteringscampagne blijkt effectief
In 2009 publiceerde PAX voor het eerst onderzoek naar de bedrijven die clustermunitie produceerden en de financiële instellingen (waaronder banken, verzekeraars en pensioenfondsen) die in die bedrijven investeerden. Sindsdien is er veel veranderd. Het is normaal geworden voor financiële instellingen om producenten van clustermunitie uit te sluiten van hun investeringen, omdat investeren in zo’n bedrijf bijdraagt aan de productie van verboden en inhumane wapens.
Het vandaag uitgebrachte rapport laat goede voorbeelden zien van 110 financiële instellingen van over de hele wereld die beleid hebben om niet te investeren in producenten van clustermunitie, een flinke toename van 22 ten opzichte het vorige rapport. Dit laat zien hoe wijdverspreid de afwijzing van clustermunitieproducenten in de financiële sector is geworden. Dat dit grote impact kan hebben op producenten, blijkt uit het feit dat sinds 2009 5 bedrijven hebben verklaard dat ze de productie van clustermunitie zouden stoppen. Onlangs zijn de Amerikaanse bedrijven Orbital ATK en Textron gestopt met de productie en levering van clustermunitie. Eén van hen, Orbital ATK noemde expliciet de druk van de financiële sector, vooral in Europa.
Ook een groeiende groep staten neemt hun verantwoordelijkheid. Uit het PAX-rapport blijkt dat sinds 2017, 8 extra landen hebben verklaard dat investeringen in clustermunitie verboden zijn onder het Clustermuntieverdrag of nationale wetgeving hebben aangenomen die deze investeringen verbiedt. In totaal hebben 46 landen dergelijke stappen gezet.
“Uit dit rapport blijkt duidelijk dat activisme door het maatschappelijk middenveld en duidelijke richtlijnen van regeringen een sleutelrol hebben gespeeld bij de wereldwijde afwijzing van producenten van clustermunitie”, voegde Uiterwaal eraan toe.