Deze week spreek ik Sarah, activiste en nieuwe bekende van PAX.
Vrijdag 8 maart
Inmiddels houden de protesten in Soedan bijna drie maanden aan. Vrouwen maken opmerkelijk genoeg soms wel 70% uit van de demonstranten. Ondanks de recent uitgeroepen noodtoestand, het aanhoudende geweld van het regime en de wijdverspreide seksuele intimidatie blijven zij onbevreesd de straten opgaan. Het is onduidelijk hoeveel vrouwen er sinds het begin van de protesten op 19 december precies gearresteerd zijn, maar dat het er veel zijn is zeker, en dat van sommigen nog niemand iets vernomen heeft ook.
De Openbare Orde en Veiligheid wetgeving in Soedan volgt de streng Islamitische leer en jaarlijks worden tientallen duizenden vrouwen door de ‘publieke orde’ politie aangehouden, geïntimideerd en geslagen vanwege het dragen van ‘ongepaste’ kleding. Een Soedanese vriend vertelt mij tijdens een gesprek over een Facebookgroep exclusief voor vrouwen, ‘Minbar-Shat’ genaamd. De groep begon ooit met als doel om als vrouwen onder elkaar uiteenlopende zaken hangende de beperkingen van de Openbare Orde wet te bespreken.
Sinds het begin van de protesten hebben de dames hun zinnen echter op het ontmaskeren van NISS agenten gezet. Wie in de straten van Khartoem misdaden tegen demonstranten begaat en op camera wordt vastgelegd komt daar steeds moeilijker anoniem mee weg. In de volksmond worden de vrouwen van Minbar-Shat inmiddels de ‘Veiligheidsdienst van de Revolutie’ genoemd. Mijn Soedanese vriend brengt mij in contact met een van de oprichtsters van deze Facebookgroep, en ik spreek haar via WhatsApp.
“Salam ya Sarah, ik ben zo benieuwd naar wat je allemaal te vertellen hebt over Minbar-Shat?”
“In 2015 richtten ik en een paar vriendinnen deze groep op, eigenlijk voor de lol. We begonnen met zijn tienen, en tot onze verbazing groeide het aantal leden van de groep binnen een week naar 10,000. Ik wist niet wat me overkwam. Nu zijn er wel meer dan 30.000 leden van de groep.”
“We wisselden vooral leukigheid met elkaar uit, tips over make-up, shoppen, mannen – je kent het wel, vriendinnen onder elkaar, maar dan gewoon heel veel. De Openbare Orde wet maakt het voor vrouwen in Soedan haast onmogelijk elkaar publiekelijk te ontmoeten en vrijuit te praten, ik denk dat de Facebookgroep daarom zo snel zo populair is geworden.”
“Ik hoor dat jullie sinds het begin van de protesten jullie aandacht elders gevestigd hebben?”
“Sinds december zijn we actief in het ontmaskeren van de leden van de veiligheidsdienst en politie die geweld tegen demonstranten gebruiken. Alle foto’s en video’s die we in handen krijgen waar de mannen herkenbaar op staan worden in de groep gedeeld, en collectief proberen we zoveel mogelijk informatie te verzamelen. De groep ontstond min of meer uit noodzaak vanwege de Openbare Orde wet, en het ging altijd al over mannen – dus de stap naar het ontmaskeren van degenen die geweld gebruiken tegen demonstranten was niet heel groot.”
“Een gemiddelde post in de groep bevat een foto of video waar een NISS of politieagent duidelijk op te zien is, met een oproep als ´come on ladies, get the info on this dog.´ Eerder deelden vrouwen foto’s van mannen die aan hen waren voorgesteld als huwelijkskandidaat en vroegen om informatie – hahaha – de groep kwam altijd door. Wat we allemaal wel niet te weten kwamen! Namen van familieleden, adresgegevens, vrienden, en soms zelf informatie over ex-vriendinnen, of vrouwen en kinderen. Precies zo werkt het nu ook, en het geeft ons zoveel zelfvertrouwen en kracht.”
“Iemand deelde in december een foto van een NISS agent met een van de dames uit de groep, gemaakt tijdens een van de protesten. Hij vroeg of ze kon helpen achterhalen wie hij was. Binnen een paar minuten wist de groep zo’n beetje alles over hem – wie zijn familie was, waar hij woonde, de kleur van zijn voordeur. Er bleken wat ex-vriendinnen van hem in de groep te zijn die een boekje open deden. Toen zonk eigenlijk het besef in, waar we toe in staat waren en welke impact we konden hebben. Vanaf dat moment begonnen vrouwen uit de groep meer en meer foto’s en video’s te ontvangen van mannen, die dus niet in de groep mogen, met dezelfde vraag: wie is deze NISS of politieagent en waar kunnen we hem vinden?”
“En die impact waar je het over hebt Sarah, waar heb je het dan precies over?”
“Veel van de mensen die voor NISS werken verbergen dat voor hun vrienden en familie. De meesten hebben moeders, zussen, vrouwen en dochters in de stad wonen die allemaal niet weten wat voor vreselijk dingen ze andere vrouwen (en mannen) aandoen. Dat blootleggen brengt schaamte over de agenten, en in sommige gevallen leidt het tot sociale uitsluitingen. Dat is in Soedan heel erg. Niet alleen dat – agenten kunnen niet meer anoniem blijven doen wat ze doen, dat heeft ze bang gemaakt, dat zie je doordat ze tegenwoordig steeds vaker een masker dragen om te voorkomen dat ze geïdentificeerd kunnen worden door de groep. Maar er komt een moment dat ze aansprakelijk zullen worden gehouden voor hun misdaden, en wij helpen daaraan mee.”
“Wauw, ik ben zo onder de indruk van je verhaal, dank je wel dat je dit alles met me wilde delen. Ik zou je nog wel duizend dingen willen vragen, kunnen we nog eens bellen?”
“Natuurlijk, jij bedankt! Het is zo bemoedigend voor ons dat er mensen geïnteresseerd zijn in ons verhaal, dus bel me gerust wanneer je maar wilt.”
“Shukran ktir [veel dank] Sarah, pas goed op jezelf en elkaar. En houd stand!”
