Drie Nederlandse grootbanken, ING, Rabobank en ABN Amro, leenden voor in totaal meer dan 10 miljard euro aan vijf grote mijnbouw- en olie- en gasbedrijven die betrokken zijn bij ernstige mensenrechtenschendingen en de slachtoffers daarvan niet of onvoldoende compenseren.
Dit blijkt uit een nieuwe publicatie van de Eerlijke Bankwijzer.
Lokale gemeenschappen in de Nigerdelta die lijden onder de gevolgen van de olievervuiling op landbouwgrond, visvijvers en drinkwater; ernstige vervuiling in Ivoorkust als gevolg van het dumpen van giftig afval door een bedrijf dat door Trafigura was ingehuurd; duizenden mensen op de vlucht gejaagd tijdens gevechten om controle over olievelden in toenmalige Soedan (nu Zuid-Soedan) – allemaal incidenten waarbij bedrijven betrokken waren die wél gewoon een lening kregen van ABN Amro, ING of Rabobank.
Verantwoordelijkheid
De leningen liepen tussen 2013 en 2016. ING, Rabobank en ABN Amro willen niet laten zien of zij actie ondernemen richting deze bedrijven volgens internationale richtlijnen. Het blijft onduidelijk in hoeverre de drie grootbanken invulling geven aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Lundin
Het onderzoek richtte zich op vijf grote bedrijven die langdurig betrokken zijn bij ernstige mensenrechtenschendingen. Een van de bedrijven is de Zweedse olie- en gasmaatschappij Lundin Petroleum, dat tussen 1997 en 2003 naar olie zocht in Zuid-Soedan. In Zweden loopt een strafrechtelijk onderzoek naar dit bedrijf vanwege medeplichtigheid aan oorlogsmisdaden gepleegd door strijdende partijen in gevecht om controle over de olievelden. Slachtoffers van deze oorlogsmisdaden roepen al vanaf mei 2016 investeerders in Lundin op om het bedrijf aan te sporen om tot compensatie over te gaan. Zowel ING als ABN Amro leenden tussen 2013 en 2016 geld uit aan Lundin.
In totaal leende ING bijna 5 miljard euro uit aan alle vijf bedrijven. ABN Amro leende in totaal 2,4 miljard euro uit aan vier van de vijf bedrijven. Rabobank leende 3,5 miljard euro uit aan twee van de vijf bedrijven. NIBC, Triodos Bank, Volksbank (inclusief ASN Bank) en Van Lanschot financierden deze bedrijven niet, zo blijkt uit het onderzoek van de Eerlijke Bankwijzer.
Geen medewerking
Gedurende anderhalf jaar probeerde de Eerlijke Bankwijzer de banken toe te bewegen mee te werken aan dit onderzoek. De banken beargumenteerden onder meer dat dat niet mogelijk was vanwege klantvertrouwelijkheid. Dat kan echter wel als de klant daar toestemming voor geeft, maar de banken weigerden toestemming aan deze klanten te vragen. Cor Oudes, namens de Eerlijke Bankwijzer: ‘Als de Nederlandse grootbanken investeren in deze bedrijven, en tegelijkertijd weigeren inzicht te bieden in wat zij doen om de bedrijven aan te spreken op structurele en ernstige mensenrechtenschendingen, dan maken ze de afweging tussen de belangen van hun klant en de belangen van slachtoffers niet op de goede manier.’
Criteria
In het rapport maakt de Eerlijke Bankwijzer duidelijk aan welke criteria de banken zouden moeten voldoen om adequaat te reageren op mensenrechtenschendingen. Expliciete aandacht voor compensatie van slachtoffers is daarbij van groot belang.
De Eerlijke Bankwijzer is een samenwerkingsverband van Amnesty International, FNV, Milieudefensie, Oxfam Novib, PAX en World Animal Protection.
Zie het rapport Assessing the response of Dutch banks to severe human rights abuses in the extractive industry
