Categorieën
Blog

Angst, intimidatie en toch hoop

De douane hield hem zeven uur vast voor ondervraging. Steeds weer verschillende agenten kwamen dezelfde en andere vragen stellen. Ze...

De douane hield hem zeven uur vast voor ondervraging. Steeds weer verschillende agenten kwamen dezelfde en andere vragen stellen. Ze stelden dat hij loog. Daarna werd hem de toegang tot het land geweigerd. Zonder opgaaf van redenen. Dit lot trof José Henriquez, de secretaris-generaal van onze internationale vredesbeweging Pax Christi toen hij kort geleden Israël en Palestina wilde bezoeken voor een vredespelgrimage. Ik werd een half uur apart gezet, ook zonder opgaaf van redenen, maar mocht toen wel het land in. Je vraagt je toch af welke angst een staat beheerst, als je vredesactivisten weert. Niet alleen weert, maar erger nog intimideert.

Angst

Nu terug van een reis door het Midden-Oosten, is dat wat mij bezighoudt. Ik bezocht drie buurlanden en sprak met mensen, vredesactivisten en diplomaten in of uit Israël, Palestina, Jordanië, Libanon en Syrië. Het belangrijkste kenmerk van deze reis? Angst: mensen die bang zijn en bang gemaakt worden. Bang van al het geweld. Bang voor verdere escalatie van dit geweld. Bang voor elkaar. Bang voor de toekomst van hun land en bovenal de toekomst voor henzelf en hun kinderen. Ook als reiziger voel je de spanning bij al die extra grenscontroles en ondervragingen. Je voelt je afhankelijk van een persoon en een systeem dat kan bepalen waar je wel of niet mag gaan. Palestijnse kinderen in Hebron die elke dag door checkpoints met zwaar bewapende militairen naar school moeten, voelen die spanning iedere dag. Syrische burgers die worden opgepakt, vrijgelaten en met dreigementen worden opgejaagd, voelen de repressie ieder uur van de dag.  De machtssystemen van de staat blijken enkel in stand te worden gehouden door mensen zenuwachtig te maken, angst aan te jagen en te intimideren. En dat in een regio waar het geweld nu hoogtij viert. Het geweld in de Gaza-strook. De dagelijkse intimidatie en verdergaande bezetting op de Westoever. De ongelooflijk brute strijd in Syrië en Irak waarin mensenlevens niet meer lijken te tellen. Ook de oplopende spanningen in de buurlanden Jordanië en Libanon.

Chaos

Het is chaos en er wordt chaotisch op gereageerd. Korte termijn of kortzichtig belang lijkt de basis voor veel handelen. Er worden ondoorzichtige, opportunistische coalities gesmeed waarbij de vijand in de ene oorlog, de vriend is op het andere front. De internationale regie lijkt volkomen verloren; of het nu gaat om de VS of Europa, men lijkt het spoor bijster. Voor de nationale, regionale en internationale grootmachten, lijkt de regio Midden-Oosten niet meer dan een schaakbord, waar de bevolking als pionnen wordt opgeofferd. Ik moet denken aan het lied van Stef Bos: de Figuranten. De bevolking voelt ook dat politici het spoor bijster zijn, dat het enige vooruitzicht dat wordt gepresenteerd, een scenario is van nog meer geweld, nog meer repressie, nog meer angst. Hoe lang houd je dat vol? Durf Des te bewonderenswaardiger is het om mensen te ontmoeten die ondanks dat alles, de durf hebben zich ter plekke te blijven inzetten voor betere levensomstandigheden, voor een betere samenleving. Niet omdat ze verwachten het geweld en de ellende nu een halt toe te kunnen roepen, maar omdat ze willen blijven geloven dat een menswaardig leven en een vreedzaam samenleven mogelijk moet zijn. Is het niet nu, dan wel in de verdere toekomst. Zij willen zich zolang mogelijk verzetten tegen de angst en hopeloosheid, die zij ten diepste ook voelen en die hen wordt opgedrongen. Soms met zoveel geweld, dat zij er bij omkomen of uiteindelijk toch kiezen voor de veiligheid van zichzelf en hun kinderen, en vluchten. Zo ontmoette ik onze partner Sara, die met haar gezin nog steeds in Damascus woont, maar al is verhuisd naar een veiliger wijk. Ze vertelt over haar dochter van 14 die op straat liep met haar vriendinnetje toen er een granaat insloeg. Het vriendinnetje was op slag dood, haar dochtertje zwaar gewond. Ze wonen nog in Damascus, willen niet weg, blijven zich inzetten voor een Syrië voor álle Syriërs. Maar ze leeft met de angst voor een volgende granaat en de vraag, hoe lang kunnen we blijven? Wanneer is het te laat om te gaan?  Hoe en waar vinden we dan met ons gezin een veilig heenkomen? Ik vraag me af: hoe lang houdt ze dit nog vol?

Hoop

Zo zijn er meer mensen, partners van PAX, die weigeren zich neer te leggen bij de realiteit van angst en uitzichtloosheid van dit moment. Tijdens mijn reis voelde ik sterker dan ooit hoe belangrijk het is dat wij deze mensen laten weten dat zij niet alleen staan. Dat we weten van hun situatie van nu en van hun wensen voor de toekomst. Dat we ons met hen verbinden in het geloof dat vrede in de toekomst mogelijk is en hen blijven steunen in het verbinden van gematigde krachten. Want dat is het enige realistische scenario op lange termijn. Na al het militair geweld, zullen ook de militairen roepen dat een politieke oplossing de enige uitweg is. Kijk maar naar Irak. Dan zal het gesprek weer op gang komen over de voorwaarden voor een einde aan het geweld en het begin van vreedzaam samenleven. Dat is geen gesprek van de extreme machthebbers of extremistische strijders, maar van de gematigde meerderheid. Mensen die ondanks hun meningsverschillen bereid zijn pijnlijke compromissen te sluiten opdat zij daarmee samen een veilig bestaan kunnen hebben. Daarom moeten we gezamenlijk deze gematigde krachten in leven houden en nieuw leiderschap opbouwen. Opdat als het moment daar is, deze gematigde krachten naar voren kunnen stappen. Wij willen als PAX onze partners daarin steunen en de internationale spelers oproepen dit lange termijn perspectief mogelijk te maken. Dit is het perspectief dat onze partners op de been houdt, Het is de lange termijn strategie die ons werk richting en betekenis blijft geven. Dat is de hoop die de angst overwint.

Bekijk ook